جزء (مفردات‌نهج‌البلاغه)

---

جُزء (به ضم جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای تکّه، پاره، بعض و بخش که حضرت علی (علیه‌السلام) در توصیف خدای تعالی و سیمای شیعیان، از این واژه استفاده نموده است.

۱ - مفهوم‌شناسی

---

جُزء (به ضم جیم) به معنای تکّه، پاره، بعضی و بخش آمده است. چنان‌که گفته می‌شود: «الجزء بالضّم: البعض.»
جمع این واژه «اجزاء» از باب افعال به معنای کفایت کردن، بی‌نیاز کردن آمده است.

۲ - کاربردها

---

امام (صلوات‌الله‌علیه) در توصیف خدای تعالی می‌فرماید: «وَ لاَ یُغَیِّرُهُ الضِّیَاءُ وَ الظَّلاَمُ وَ لاَ یُوصَفُ بِشَیْءٍ مِنَ الْاَجْزَاءِ وَ لاَ بِالْجَوَارِحِ وَ الْاَعْضَاءِ؛ گذشت شب‌ها و روزها او را فرسوده نكند و روشنایی و تاریکی تغييرش ندهد؛ نه به داشتن اجزاء وصف شود، نه به داشتن اندام و اعضاء.»
امام (علیه‌السلام) در توصیف سیمای شیعیان در خطبه همّام نیز می‌فرمایند: «اَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ اَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لِاَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً؛ اما برنامه شبانه‌شان این است كه: قدم‌هایشان را جفت می‌كنند (کنایه از این‌که روی پا می‌ایستند‌) و اجزاء قرآن را به صورت ترتیل و با تأنی و آرامش تلاوت می‌كنند.»

۳ - تعداد کاربرد

---

این واژه پنج بار در «نهج البلاغه» آمده است.

۴ - پانویس

---